H ευλογιά των πιθήκων (monkeypox) είναι μια ιογενής νόσος που προσβάλει τους πιθήκους, τα τρωκτικά και άλλα ζώα και σπάνια καταγράφονται κρούσματα σε ανθρώπους. Η νόσος μοιάζει με την ανθρώπινη ευλογιά, ένα νόσημα που έχει εξαλειφθεί μετά τον εκτεταμένο εμβολιασμό, με τελευταίο κρούσμα στη Σομαλία το 1976.

Η νόσος της ευλογίας των πιθήκων είναι γνωστή από το 1958 και το πρώτο περιστατικό σε άνθρωπο περιγράφηκε στο 1970, στη Δημοκρατία του Κογκό. Έκτοτε οι περισσότερες περιπτώσεις σε ανθρώπους εντοπίζονται στην Υποσαχάρια Αφρική. Το 2003 καταγράφηκαν, για πρώτη φορά εκτός Αφρικής, 47 περιστατικά στις ΗΠΑ και όλα συνδέθηκαν με επαφή με ένα είδος αρουραίου που είχε εισαχθεί από ενδημική περιοχή της Δυτικής Αφρικής.

Η πρόσφατη επιδημία της ευλογιάς των πιθήκων στους ανθρώπους ξεκίνησε στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 7 Μαΐου 2022. Έκτοτε παρατηρείται σταδιακή αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και χώρες της Βόρειας Αμερικής.

Πώς μπορείς να μολυνθείς από την ευλογιά των πιθήκων;

Οι άνθρωποι μπορούν να μολυνθούν μετά από ένα δάγκωμα ή άμεση επαφή με τα σωματικά υγρά ενός μολυσμένου ζώου. Η νόσος μεταδίδεται και από άνθρωπο σε άνθρωπο μετά από επαφή με αναπνευστικές εκκρίσεις (σταγονίδια) ή δερματικές βλάβες. Τα σταγονίδια που μεταφέρουν τον ιό είναι μεγάλα σε μέγεθος, πέφτουν γρήγορα στο έδαφος (εντός 1 μέτρου) με συνέπεια η μετάδοση της νόσου να απαιτεί συνήθως παρατεταμένη επαφή πρόσωπο με πρόσωπο, σε αντίθεση με τα μικρότερα σταγονίδια που μεταφέρουν τον κορωνοϊό.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ευλογιά των πιθήκων;

Τα συμπτώματα εκδηλώνονται 5-21 μέρες μετά την επαφή με το κρούσμα και περιλαμβάνουν πυρετό (>90%), ρίγη, αδιαθεσία, κεφαλαλγία, και λεμφαδενοπάθεια. Το εξάνθημα εμφανίζεται κατά κανόνα 1-3 ημέρες αργότερα, αρχικά στο πρόσωπο και στη συνέχεια εξαπλώνεται στο υπόλοιπο σώμα. Το εξάνθημα είναι αρχικά κηλιδώδες, στη συνέχεια φυσαλιδώδες (φουσκάλες) και μετά φλυκταινώδες (φυσαλίδες με πύον). Μοιάζει με την ανεμοβλογιά με τη διαφορά ότι δεν προκαλεί κνησμό και όλες οι φυσαλίδες είναι στο ίδιο στάδιο εξέλιξης. Σε γενικές γραμμές, πρόκειται για μια ήπια νόσο, διαρκεί 2-4 εβδομάδες και συνήθως αυτοϊάται. Μπορεί να οδηγήσει σε πιο σοβαρή νόσηση σε βρέφη ή σε άτομα με πολύ αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα.

Εμβολιασμός

Ο εμβολιασμός κατά της ευλογιάς θεωρείται ότι παρέχει προστασία έναντι της μόλυνσης (μέχρι 85%) από την ευλογιά των πιθήκων, επειδή είναι στενά συγγενείς ιοί. Σημειώνεται ωστόσο, ότι στη χώρα μας, όπως και στις υπόλοιπες χώρες του Δυτικού Κόσμου, ο εμβολιασμός έχει σταματήσει μετά το 1980, καθώς η νόσος εξαλείφθηκε. Συνεπώς, πολλοί άνθρωποι άνω των 50 ετών έχουν κάποια ανοσία στην ευλογιά των πιθήκων, ενώ οι νεότεροι είναι απροστάτευτοι.

Το ερώτημα προς την επιστημονική κοινότητα έχει διατυπωθεί και είναι σαφές. Κινδυνεύουμε από μια νέα πανδημία;

Η απάντηση είναι πως όχι, διότι:

1. Ο ιός είναι πολύ λιγότερο μεταδοτικός.
2. Δεν υπάρχει ασυμπτωματική νόσηση, άρα τα κρούσματα μπορούν να εντοπιστούν και να απομονωθούν πριν μεταδοθεί η νόσος ευρέως.
3. Ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού έχει μερική ανοσία (μέχρι και 80%) έναντι του ιού της ευλογίας των πιθήκων καθώς έχει μβολιαστεί για την ανθρώπινη ευλογιά.
4. Υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί επιτυχώς και μετά την έκθεση (εντός 4 ημερών), καθώς ο χρόνος επώασης είναι μακρύς και επιτρέπει στο εμβόλιο να επάγει την παραγωγή αντισωμάτων.
5. Υπάρχουν διαθέσιμα αντι-ιϊκα φάρμακα που έχουν αποδεδειγμένη δράση έναντι του ιού της ευλογίας.
6. Ο ιός είναι DNA ιός και σε αντίθεση με τον κορωνοϊό δεν μεταλλάσσεται ευχερώς. Έτσι δεν μπορεί να νοσήσει κανείς επανειλημμένα και τα εμβόλια διατηρούν την ισχύ τους.

Ελένη Πατρόζου, Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος, Επιστημονική Συνεργάτις ΥΓΕΙΑ