Τα φάρμακα για τον διαβήτη όπως η λιραγλουτίδη και η σεμαγλουτίδη που χορηγούνται σε υψηλότερες δόσεις έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά για την απώλεια βάρους. Μια κλινική δοκιμή που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine το 2021 έδειξε ότι η σεμαγλουτίδη οδήγησε σε μέση απώλεια βάρους 15% σε μια ομάδα σχεδόν 2.000 ασθενών και το ένα τρίτο της ομάδας μελέτης έχασε περισσότερο από το 20% του βάρους του.

Αυτά τα φάρμακα μιμούνται τις ινκρετίνες, τις ορμόνες που παράγονται από το σώμα μας όταν τρώμε. Διεγείρουν επίσης την παραγωγή ινσουλίνης από το πάγκρεας και μειώνουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, γεγονός που τα καθιστά χρήσιμα για τη θεραπεία του διαβήτη. Καθώς ρυθμίζουν τι συμβαίνει στο σώμα όταν προσλαμβάνεται τροφή, αυτά τα φάρμακα μειώνουν επίσης την όρεξη, παρατείνουν τον κορεσμό [το αίσθημα της πληρότητας] και αυξάνουν τον βασικό μεταβολικό ρυθμό [την ποσότητα ενέργειας που καταναλώνεται από ένα σώμα σε ηρεμία], αυξάνοντας έτσι τη θερμογένεση [τη διαδικασία παραγωγής θερμότητας του σώματος].

Το τελευταίο φάρμακο αυτού του τύπου που εγκρίθηκε στις ΗΠΑ για τη θεραπεία του διαβήτη είναι η τιρζεπατίδη, που κατασκευάζεται από την Eli Lilly and Company, η οποία θα ζητήσει επίσης έγκριση για τη χρήση της στη θεραπεία της παχυσαρκίας. Χορηγούμενο σε υψηλότερες δόσεις, το προϊόν της Lilly έχει αποδειχθεί εκπληκτικά αποτελεσματικό στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας. Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine, διαπίστωσε ότι οδήγησε σε μέση απώλεια βάρους 22,5%, η οποία μπορεί να ανέλθει σε 55 κιλά σε ορισμένους ασθενείς.

Η επιτυχία αυτών των φαρμάκων κάνει ορισμένους ειδικούς να αναρωτιούνται αν μπορούν να συνυπάρξουν με τα αποτελέσματα των διαδικασιών απώλειας βάρους όπως η βαριατρική χειρουργική επέμβαση και η ενδογαστρική τοποθέτηση μπαλονιών.

Ο Rubén Nogueiras, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Santiago de Compostela (Ισπανία), πιστεύει ότι αυτά τα φάρμακα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη συνεχή θεραπεία της παχυσαρκίας, με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του διαβήτη. Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια ασθένεια, οπότε θα περίμενε κανείς ότι η φαρμακευτική θεραπεία θα ήταν επίσης χρόνια. Αυτό εγείρει το ζήτημα των πιθανών παρενεργειών από μακροχρόνια χρήση, αλλά Nogueiras δεν θεωρεί αυτό πιθανό. «Η πιο συχνή παρενέργεια είναι η ναυτία κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων εβδομάδων της θεραπείας, αλλά οι περισσότεροι ασθενείς αντιδρούν καλά στο φάρμακο. Μέχρι στιγμής, δεν έχουν βρεθεί σημαντικές παρενέργειες από τη μακροχρόνια χρήση κατά τη διάρκεια των εκτεταμένων κλινικών δοκιμών που έχουν διεξαχθεί», δήλωσε ο Nogueiras. «Αυτά [τα φάρμακα] είναι ενώσεις που διεγείρουν τις φυσιολογικές οδούς στο σώμα μας, οπότε οι παρενέργειες είναι ελάχιστες. Εάν μια σεμαγλουτίδη επιβραδύνει την πέψη και κάνει τα τρόφιμα να παραμείνουν στο στομάχι περισσότερο, μπορεί να εμφανιστεί κάποια πεπτική δυσφορία, αλλά τίποτα περισσότερο», δήλωσε ο Guadalupe Sabio.

Η μελέτη

Τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας θα μπορούσαν να γίνουν ανάρπαστα. Εάν δεν καλύπτεται από ιδιωτικά προγράμματα ασφάλισης υγείας ή εθνικά συστήματα υγείας, το κόστος θα μπορούσε να αποτελέσει ανυπέρβλητο εμπόδιο για τους περισσότερους ανθρώπους. Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτά τα φάρμακα ενδείκνυνται για άτομα που έχουν διαγνωστεί με χρόνια παχυσαρκία και δεν προορίζονται για όσους θέλουν απλώς να αδυνατίσουν λίγο για να φαίνονται καλά στην παραλία. Στη μελέτη που δοκίμασε την τιρζεπατίδη για τη θεραπεία της παχυσαρκίας, το μέσο βάρος των συμμετεχόντων ήταν 230 κιλά και ο μέσος δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) ήταν 38 [βάρος διαιρούμενο με το ύψος σε μέτρα στο τετράγωνο. Ένα άτομο με ΔΜΣ πάνω από 25 θεωρείται υπέρβαρο. Ένας ΔΜΣ πάνω από 30 δείχνει παχυσαρκία].

Η παχυσαρκία ξεκινά από τη μήτρα της μητέρας και εδραιώνεται μέσω συνηθειών που αναπτύχθηκαν κατά την πρώιμη παιδική ηλικία. Επιδεινώνεται περαιτέρω από τη μεγάλη προσφορά ανθυγιεινών τροφίμων που διατίθενται στα σούπερ μάρκετ και τον καθιστικό τρόπο ζωής που προκαλείται από τις κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές. Η παχυσαρκία και ειδικά στις γυναίκες, που έχουν υποστεί σημαντική παραμέληση ή συναισθηματικό στρες κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία, μπορεί να επηρεάσει τη διατροφική τους συμπεριφορά.

Η Azucena García Palacios, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Jaume I στο Castellón (Ισπανία) και μέλος του Ισπανικού Κέντρου Βιοϊατρικών Ερευνών στη Φυσιοπαθολογία της Παχυσαρκίας και της Διατροφής λέει ότι «η απώλεια βάρους δεν είναι δύσκολη – η διατήρησή της είναι το δύσκολο μέρος». Τα άτομα που είναι εξοπλισμένα με ενδογαστρικά μπαλόνια μερικές φορές αποτυγχάνουν να διατηρήσουν την απώλεια βάρους τους, κάτι που θα μπορούσε επίσης να συμβεί με φαρμακολογικές θεραπείες.

Συστηματικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα με προηγούμενα ψυχολογικά προβλήματα έχουν πολύ χαμηλότερο ποσοστό επιτυχίας μετά από μια ενδογαστρική τοποθέτηση μπαλονιών. Οι παχύσαρκοι άνθρωποι έχουν περισσότερα προβλήματα ψυχικής υγείας και η ψυχολογική θεραπεία είναι μια μορφή υποστήριξης για άτομα που πρέπει να χάσουν βάρος λόγω ιατρικού προβλήματος. Για να λειτουργήσει, πρέπει να αξιολογηθούν οι ατομικές συνθήκες κάθε ασθενούς. Πρέπει πρώτα να δούμε τα τρωτά σημεία του ατόμου και να δούμε πού οδηγούν, ώστε να μπορέσουμε να αποφασίσουμε πώς θα ενεργήσουμε σε κάθε περίπτωση.

Τα εκπληκτικά θετικά αποτελέσματα των νέων φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας είναι, σύμφωνα με τους ειδικούς, καλά νέα για άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας που προκαλούνται από το υπερβολικό βάρος. Αλλά πριν μπορέσουν να θεραπευτούν με αυτά τα φάρμακα, οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες υγείας και τα εθνικά συστήματα υγείας πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουν ότι η παχυσαρκία είναι μια ασθένεια. Αυτό έχει ήδη συμβεί στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το επόμενο βήμα θα ήταν το κόστος αυτών των φαρμάκων να καλυφθεί από την ασφάλιση υγείας και τα εθνικά συστήματα υγείας.