Η νόσος επηρεάζει την ικανότητα ενός ατόμου να θυμάται, να σκέφτεται και να εκτελεί απλές εργασίες.

Το Αλτσχάιμερ προκαλείται από την επικίνδυνη συσσώρευση αμυλοειδών πρωτεϊνών γύρω από τα εγκεφαλικά κύτταρα και πρωτεϊνών ταυ μέσα στα εγκεφαλικά κύτταρα.

Μελέτες έχουν συνδέσει τον κίνδυνο Αλτσχάιμερ με το γονίδιο APOE, ωστόσο, το 60% των ατόμων με Αλτσχάιμερ δεν φέρουν το γονίδιο, γεγονός που συνεπάγεται ότι μπορεί να εμπλέκονται και άλλα γονίδια στην πάθηση.

Νέα μελέτη δείχνει ότι ένα νέο γονίδιο θα μπορούσε να συνδεθεί με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ, ιδιαίτερα στις γυναίκες.

Διαφορές των φύλων

Σύμφωνα με την Ένωση για το Αλτσχάιμερ, οι γυναίκες έχουν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν Αλτσχάιμερ από τους άνδρες, γεγονός που πιστεύεται ότι οφείλεται στο ότι ζουν περισσότερο.

«[..] γυναίκες άνω των 60 ετών έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν Αλτσχάιμερ, […] από ό,τι να εμφανίζουν καρκίνο του μαστού κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης ζωής τους», εξήγησε η Δρ. Rosa Sancho, επικεφαλής της έρευνας στο Alzheimer’s Research, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Οι ερευνητές που προσπαθούν να κατανοήσουν αυτές τις διαφορές έχουν εντοπίσει αλλαγές στην περιοχή του γονιδίου tau (MAPT) σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού, σε άτομα με Αλτσχάιμερ χωρίς το γονίδιο APOE και σε γυναίκες με καρκίνο των ωοθηκών.

Στην νέα μελέτη που χρησιμοποιεί το μοντέλο συσχέτισης ολόκληρου του γονιδιώματος, ερευνητές από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, το Πανεπιστήμιο του Σικάγο και το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, βρήκαν ένα γονίδιο που ονομάζεται MGMT που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο Αλτσχάιμερ σε γυναίκες.

Το γονίδιο που συνδέεται με το Αλτσχάιμερ

Για να κατανοήσουν εάν άλλα γονίδια που εμπλέκονται σε ασθένειες που σχετίζονται με το tau σχετίζονται και με τον κίνδυνο Αλτσχάιμερ στις γυναίκες, οι ερευνητές πραγματοποίησαν μελέτη συσχέτισης ολόκληρου του γονιδιώματος (GWAS) σε δύο διαφορετικούς πληθυσμούς:

31 μέλη των Χουτεριτών (Hutterites), μια ομάδα ανθρώπων με κοινή καταγωγή και σχετικά μικρή γονιδιακή δεξαμενή, 22 εκ των οποίων ήταν γυναίκες.

10.340 γυναίκες χωρίς το γονίδιο APOE, οι οποίες ήταν μέλη της Κοινοπραξίας Γενετικής Νόσου Alzheimer (ADGC). Από αυτές 3.399 έπασχαν από Αλτσχάιμερ, ενώ οι 6.905 ανήκαν στην ομάδα ελέγχου.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι και στους δύο πληθυσμούς, το γονίδιο MGMT συσχετίστηκε με τον κίνδυνο Αλτσχάιμερ σε γυναίκες που δεν έφεραν το γονίδιο APOE.

«Το γεγονός ότι μελέτες τόσο διαφορετικά σχεδιασμένες εντόπισαν διαφορετικές γενετικές παραλλαγές που συνδέονταν με το ίδιο γονίδιο ήταν απροσδόκητο», δήλωσε η Δρ. Carole Ober, πρόεδρος της ανθρώπινης γενετικής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο και επικεφαλής της μελέτης.

«Οι διαφορετικές γραμμές αποδεικτικών στοιχείων που υποστηρίζουν τον ρόλο του MGMT στον κίνδυνο της νόσου του Αλτσχάιμερ αύξησαν τις ελπίδες μας», είπε.

Η μελέτη υποδεικνύει ότι η έκφραση του MGMT συμβάλλει στην ανάπτυξη τοξικών πρωτεϊνών αμυλοειδούς και tau πρωτεϊνών που σχετίζονται με την εμφάνιση Αλτσχάιμερ.

Οι υποκείμενοι μηχανισμοί

Για να κατανοήσουν τους μηχανισμούς πίσω από τη σύνδεση, οι ερευνητές ανέλυσαν τον εγκεφαλικό ιστό 177 συμμετεχόντων στην μακροχρόνια μελέτη για τις καρδιαγγειακές παθήσεις Framingham Heart Study, 58 εκ των οποίων έπασχαν από Αλτσχάιμερ.

Η Δρ. Όμπερ εξηγεί: «Τα δεδομένα μας υποδηλώνουν ότι οι γενετικές παραλλαγές επηρεάζουν τα επίπεδα μεθυλίωσης του DNA και/ή άλλα επιγενετικά σημάδια, όπως η ανοιχτή χρωματίνη, και αυτές οι επιγενετικές αλλαγές επηρεάζουν την έκφραση του MGMT σε βασικά αναπτυξιακά στάδια».

«Αυτή η έρευνα υπογραμμίζει επίσης πόσο περίπλοκη είναι η νόσος του Αλτσχάιμερ, με το γονίδιο MGMT να εμπλέκεται σε μια σειρά από κυτταρικές διεργασίες που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της νόσου» αναφέρει η Δρ. Σάντσο.

Το μήνυμα της μελέτης είναι ότι «ένα γονίδιο της νόσου Αλτσχάιμερ μπορεί να αυξήσει τις επιπτώσεις μόνο στις γυναίκες και ότι η επιγενετική αναδιαμόρφωση στους νευρώνες μπορεί να είναι ένας σημαντικός παράγοντας τροποποίησης αυτού του κινδύνου».

Τα επόμενα βήματα, προσθέτει, «είναι πρώτα να δείξουμε άμεσα ότι οι γενετικές παραλλαγές εμπλέκονται σε αυτήν την επιγενετική αναδιαμόρφωση και στη συνέχεια να μελετήσουμε τις επιπτώσεις της αναδιαμόρφωσης σε κυτταρικά μοντέλα ανάπτυξης νευρώνων».

«Θα χρειαστεί μια συντονισμένη και παγκόσμια προσπάθεια για την ανάπτυξη θεραπειών που αλλάζουν τη ζωή, αλλά γενετικές ανακαλύψεις όπως αυτή είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση», σημείωσε η Δρ. Σάντσο όταν ρωτήθηκε για τη σημασία της μελέτης.

«Όσο περισσότερα καταλαβαίνουμε για τα γονίδια κινδύνου και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν την ανάπτυξη του Αλτσχάιμερ, τόσο πιο κοντά μπορούμε να φτάσουμε σε νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις για τη νόσο» πρόσθεσε.

Οι ειδικοί τονίζουν ότι παράγοντες του τρόπου ζωής που σχετίζονται με την παράταση της καλής γνωστικής λειτουργίας είναι το περπάτημα, η τακτική αερόβια άσκηση, η υγιεινή διατροφή με φρέσκα προϊόντα.

Επειδή οι γυναίκες μεγαλώνοντας χάνουν την προστασία που προσφέρουν στον εγκέφαλο τα οιστρογόνα, είναι ακόμη πιο σημαντικό να προσέχουν την υγεία τους.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση Alzheimer’s Disease & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association.